Vào ngày nọ, một cư sĩ tuổi ngoài bốn mươi đến đảnh lễ nhị tổ Huệ Khả bạch:
- Đệ tử mắc chứng phong dạng, thỉnh Hòa Thượng từ bi sám hối tội giùm.
- Nhị tổ nói: Đưa tội ra đây ta sám hối cho.
Cư sĩ im lặng hồi lâu bạch: Đệ tử kiếm tội mãi mà chẳng thấy đâu.
Nhị tổ nói: Vậy là ta đã sám xong tội của ngươi rồi đó. Từ nay ngươi khá y theo Phật Pháp Tăng mà an trụ.
Cư sĩ bạch: Nay tôi thấy hòa thượng thì biết đó là Tăng, nhưng chưa rõ thế nào là Phật, thế nào là Pháp.
Nhị tổ nói: Là tâm là Phật, là tâm là Pháp, Pháp và Phật chẳng hai, Tăng bảo cũng y nhiên là như vậy.
Cư sĩ bạch: Nay tôi biết tội tánh chẳng ở trong cũng không ở ngoài, không ở giữa, cũng như tâm, Phật là vậy, Pháp là vậy, chẳng phải hai vậy.
Cư sĩ được nhị tổ Huệ Khả thế phát, pháp danh Tăng Xán sau đó biệt dạng trong đời, ít ai rõ được hành tung. Đó là do pháp nạn ngược đãi Phật Giáo đời bắc Châu, do vua Võ Đế chủ xướng. Tăng Xán hầu như sống ẩn dật suốt đời. Đến năm thứ mười hai đời Khai Hoàng, ngài tìm được pháp khí là Đạo Tín bèn truyền y bát ngôi vị tổ thứ tư thiền tông. Ngoài Đạo Tín là dòng chánh truyền, Tam tổ còn truyền tâm ấn cho một pháp sư Ấn Độ là Lưu Chi ( Vinitaruci ), rồi khuyên nên sang phương nam tiếp độ chúng sanh. Đó là dòng Thiền đầu tiên của Việt Nam, mà Lưu Chi là sơ tổ vậy. Lưu Chi tịch vào năm 594 đời hậu Lý Nam Đế.
Sau khi được pháp khí truyền thụ tổ vị, Tăng Xán thu thần tịch diệt vào năm 606.
Tiếp theo là bài kệ của ngài.
Chí đạo vô nan Đạo lớn chẳng gì khó
Duy hiềm giản trạch Cốt đừng chọn lựa thôi
Đản mạc tắng ái Quý hồ không thương ghét
Đỗng nhiên minh bạch. Thì tự nhiên sáng ngời.
Hào li hữu sai Sai lạc nửa đường tơ
Thiên địa huyền cách Đất trời liền phân cách
Dục đắc hiện tiền Chớ nghĩ chuyện ngược xuôi
Mạc tồn thuận nghịch. Thì hiện liền trước mắt.
Vi thuận tương tranh Đem thuận nghịch chỏi nhau
Thị vi tâm bịnh Đó chính là tâm bịnh
Bất thức huyền chỉ Chẳng nắm được mối huyền
Đồ lao niệm tịnh. Hoài công lo niệm tịnh.
Viên đồng thái hư Tròn đầy tợ thái hư
Vô khiếm vô dư Không thiếu cũng không dư
Lương do thủ xả Bởi mảng lo giữ bỏ
Sở dĩ bất như. Nên chẳng được như như.
Mạc trục hữu duyên Ngoài chớ đuổi duyên trần
Vật trụ không nhẫn Trong đừng ghì không nhẫn
Nhứt chủng bình hoài Cứ một mực bình tâm
Lẫn nhiên tự tận. Thì tự nhiên dứt tận.
Chỉ động quí chỉ Ngăn động mà cầu tịnh
Chỉ cánh di động Hết ngăn lại động thêm
Duy trệ lưỡng biên Càng trệ ở hai bên
Ninh tri nhứt chủng. Thà rõ đâu đầu mối.
Nhứt chủng bất thông Đầu mối chẳng rõ thông
Lưỡng xứ thất công Hai đầu luống uổng công
Khiển hữu một hữu Đuổi có liền mất có
Tòng không hối không. Theo không lại phụ không.
Đa ngôn đa lự Nói nhiều thêm lo quẩn
Chuyển bất tương ưng Loanh quanh mãi chẳng xong
Tuyệt ngôn tuyệt lự Dứt lời dứt lo quẩn
Vô xứ bất thông. Đâu đâu chẳng suốt thông.
Qui căn đắc chỉ Trở về nguồn nắm mối
Tùy chiếu thất tông Dõi theo ngọn mất tông
Tu du phản chiếu Phút giây soi ngược lại
Thắng khước tiền không. Trước mắt vượt cảnh không.
Tiền không chuyển biến Cảnh không trò thiên diễn
Giai do vọng kiến Thảy điều do vọng kiến
Bất dụng cầu chơn Cứ gì phải cầu chơn
Duy tu tức kiến. Chỉ cần dứt sở kiến.
Nhị kiến bất trụ Hai bên đừng ghé mắt
Thận vât truy tầm Cẩn thận chớ đuổi tầm
Tài hữu thị phi Phải trái vừa vướng mắc
Phấn nhiên thất tâm. Là nghiền đốt mất tâm.
Nhị do nhất hữu Hai do một mà có
Nhứt diệc mạc thủ Một rồi cũng buông bỏ
Nhứt tâm bất sanh Một tâm ví chẳng sanh
Vạn pháp vô cữu. Muôn pháp tội gì đó.
Vô cữu vô pháp Không tội thì không pháp
Bất sanh bất tâm Chẳng sanh thì chẳng tâm
Năng tùy cảnh diệt Tâm theo cảnh mà bặt
Cảnh trục năng trầm. Cảnh theo tâm mà chìm.
Cảnh do năng cảnh Tâm là tâm của cảnh
Năng do cảnh năng Cảnh là cảnh của tâm
Dục tri lưỡng đoạn Ví biết hai đằng dứt
Nguyện thị nhứt không. Rốt cùng chỉ một không.
Nhứt không đồng lưỡng Một không hai mà một
Tề hàm vạn tượng Bao gồm hết muôn sai
Bất kiến tinh thộ Chẳng thấy trong thấy đục
Ninh hữu thiên đảng. Lấy gì mà lệch sai.
Đại đạo thể khoan Đạo lớn thể khoan dung
Vô dị vô nan Không dễ mà không khó
Tiểu kiến hồ nghi Kẻ tiểu kiến lừng khừng
Chuyển cấp chuyển trì. Gấp theo và chậm bỏ.
Chấp chi thất độ Chấp giữ là nghiên lệch
Tâm nhập tà lộ Dấn tâm vào nẻo tà
Phóng chi tự nhiên Cứ tự nhiên buông hết
Thể vô khứ trụ. Bổn thể chẳng lại qua.
Nhiệm tánh hiệp đạo Thuận tánh là hiệp đạo
Tiệu dao tuyệt não Tiêu dao dứt phiền não
Hệ niệm quai chơn Càng nghĩ càng trói thêm
Trầm hôn bất hảo. Lẽ đạo chìm mê ảo.
Bất hảo lao thần Mê ảo nhọc tinh thần
Hà dụng sơ thân Tính gì việc sơ thân
Dục thú nhứt thặng Muốn thẳng đường nhứt thặng
Vật ố lục trần. Đừng chán ghét sáu trần.
Lục trần bất ác Sáu trần có xấu chi
Hoàn đồng chánh giác Vẫn chung về giác đấy
Trí giả vô vi Bậc trí giữ vô vi
Ngu nhơn tự phược. Người ngu tự buộc lấy.
Pháp vô dị pháp Pháp pháp chẳng khác pháp
Vọng tự ái trước Do ái trước sanh lầm
Tương tâm dụng tâm Sai tâm đi bắt tâm
Khởi phi đại thác. Há chẳng là quấy lắm.
Mê sanh tịch loạn Mê sanh động sanh yên
Ngộ vô hảo ác Ngộ hết xấu hết tốt
Nhứt thiết nhị biên Nhứt thiết việc hai bên
Vọng tự châm chước. Đều do vọng châm chước.
Mộng huyễn không hoa Mơ mộng hão không hoa
Hà lao bả tróc Khéo nhọc lòng đuổi bắt
Đắc thất thị phi Chuyện thua được thị phi
Nhứt thời phóng khước. Một lần buông bỏ quách.
Nhãn nhược bất thụy Mắt ví không mê ngủ
Chư mộng tự trừ Mộng mộng đều tự trừ
Tâm nhược bất dị Tâm tâm ví chẳng khác
Vạn pháp nhứt như. Thì muông pháp nhứt như.
Nhứt như thể huyền Nhứt như vốn thể huyền
Ngột nhĩ vọng duyện Bằn bặt không mảy duyên
Vạn pháp tề quán Cần quán chung như vậy
Qui phục tự nhiên. Muôn pháp về tự nhiên.
Dẫn kỳ sở dĩ Đừng hỏi vì sao cả
Bất khả phương tỉ Thì hết chuyện sai ngoa
Chỉ động vô động Ngăn động chưa là tịnh
Động chỉ vô chỉ. Động ngăn khác tịnh xa.
Lưỡng kì bất thành Cái hai đà chẳng được
Nhứt hà hữu nhĩ. Cái một lấy chi mà…
Cứu cánh cùng cực Rốt ráo đến cùng cực
Bất tồn quĩ tắc. Chẳng còn mảy quĩ tắc.
Khế tâm bình đẳng Bình đẳng hiệp đạo tâm
Sở tác câu tức Im bặt niềm tạo tác
Hồ nghi tận tịnh Niềm nghi hoặc lắng dứt
Chánh tín điều trực. Lòng tin hòa lẽ trực.
Nhứt thiết bất lưu Mảy bụi cũng chẳng lưu
Vô khả kí ức Lấy gì mà kí ức
Hư minh tự nhiên Bổn thể vốn hư minh
Bất lao tâm lực. Tự nhiên nào nhọc sức.
Phi tư lượng xứ Trí nào suy lượng được
Thức tình nan trắc Thức nào cân nhắc ra
Chơn như pháp giới Cảnh chơn như pháp giới
Vô tha vô tự. Không người cũng không ta.
Yếu cấp tương ưng Cần nhứt hãy tương ưng
Duy ngôn bất nhị Cùng lẽ đạo bất nhị
Bất nhị giai đồng Bất nhị thì hòa đồng
Vô bất bao dong. Không gì chẳng bao dong.
Thập phương trí giả Mười phương hàng trí giả
Giai nhập thử tông. Đều chung nhập một tông.
Tông phi xúc diện Tông này vốn tự tại
Nhứt niệm vạn niên Khoảnh khắc là vạn niên
Vô tại bất tại Dầu có không không có
Thập phương mục tiền. Mười phương trước mắt liền.
Cực tiểu đồng đại Cực nhỏ là cực lớn
Vong tuyệt cảnh giới. Đồng nhau bặt cảnh duyên.
Cực đại đồng tiểu Cực lớn là cực nhỏ
Bất kiến biên biểu Đồng nhau chẳng giới biên
Hữu tức thị vô Cái có là cái không
Vô tức thị hữu. Cái không là cái có.
Nhược bất như thị Ví chửa được vậy chăng
Tất bất tu thủ. Quyết đừng nên nấn ná.
Nhứt tức nhứt thiết Một tức là tất cả
Nhứt thiết tức nhứt. Tất cả tức là một.
Đản năng như thị Quí hồ được vậy thôi
Hà lự bất tất. Lo gì chẳng xong tất.
Tín tâm bất nhị Tín tâm chẳng phải hai
Bất nhị tín tâm. Chẳng phải hai tín tâm.
Ngôn ngữ đạo đoạn Lời nói làm đạo dứt
Phi cổ lai câm. Chẳng kim cổ vị lai.
HẾT
Trích từ quyển Thiền Luận của SUZUKI
Cư sĩ Trúc Thiên dịch thuật.
Thân kính chuyển đến quí thân hữu, với mong ước được nhiều lợi lộc trong Phật đạo.
Thiện Đạo sao chép lại.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét